Matematik Sözlüğü

Bu da bizim sözlüğümüz ...

Sizler için tek tek araştırarak bulduğum kavramları sizlerle paylaşmak istedim eminim işinize yarayacaktır.Lütfen emeğe saygıyı göstermek için yorum yapalım.. 

                                                – A – 

açık önerme: İçinde değişken bulunan ve bu değişkene verilen değerlerle doğruluğu veya yanlışlığı belli olan önerme.

aksiyom: Doğruluğu ispatsız kabul edilen önerme.

alt küme: A kümesinin her elamanı B kümesinin de elemanı ise

A, B nin alt kümesidir.

algoritma: Belirli herhangi bir kurala bağlı bulunan her türlü hesap işlemi

apsis: Analitik düzlemde bir noktanın dikey eksene olan uzaklığı.

ayrık kümeler: Kesişimleri boş olan kümeler.

açı: Başlangıç noktası ortak olan iki ışının birleşim kümesi.

argüment: Düzlemde bir karmaşık sayıyı orijine birleştiren ışının,

x ekseni ile yaptığı pozitif yönlü açı.

artan fonksiyon: Reel değişkenli bir fonksiyonda serbest değişken artarken, bunların görüntülerini de artıran fonksiyon.

analitik düzlem: Üzerine koordinat sistemi yerleştirilmiş düzlem.

aralarında asal polinom: P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen (sabit olmayan) bir polinomun olmaması hali.

aralarında asal sayılar: Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan en az iki tam sayıya denir.

asal sayı: 1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan 1 den büyük pozitif tam sayılara denir.

alan: Bir düzlem bölgesinin büyüklüğü.

anket: Veri toplamada kullanılan ölçme aracı.

aritmetik ortalama: Bir diziyi oluşturan sayıların toplamının, dizinin terim sayısına bölünmesi ile elde edilen sayı

ayrıt: Cisimlerle kesişen iki düz yüzün ara kesiti.

aritmetik dizi: Bir sayıya belli bir kuralı ardışık uygulayarak bir sonraki sayıların elde edilmesiyle oluşan örüntü.

ayrık olay: Aynı anda gerçekleşemeyen olaylar.

ayrık olmayan olay: Aynı anda gerçekleşebilen olaylar.

                                            – B –

bağımsız olaylar: İkisinden birisinin oluşu veya olmayışı diğerinin olma olasılığını etkilemeyen iki olay.

başlangıç noktası (orijin): Koordinat eksenlerinin kesiştikleri nokta.

bire bir eşleme: İki kümenin elemanları arasında bir elemana karşı bir eleman alınarak yapılan karşılaştırma.

birim çember: Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çember. Denklemi 

bire bir fonksiyon: Farklı elemanları, farklı elemanlara götüren fonksiyon.

baş kat sayı: Bir polinomda en büyük dereceli terimin kat sayısı.

bire bir fonksiyon:Tanım kümesinde bulunan her farklı elemanı değer kümesinin farklı elemanlarına eşleyen fonksiyon.

birim(etkisiz)fonksiyon: Her elemanı kendisine eşleyen fonksiyon.

bağıntı: Bir kartezyen çarpımın alt kümesi.

boş küme: Hiç elemanı olmayan küme.

basamak: Bir sayının rakamlarının bulunduğu yer.

basamak tablosu: Bir sayıdaki rakamların konumlarından dolayı aldıkları değerleri gösteren tablo.

birim: Bir niceliği ölçmek için kendi cinsinden örnek seçilen değişmez parça.

bölen: Bir bölme işleminde bölünen sayının kaç eşit parçaya ayrıldığını gösteren sayı.

bölüm: Bölme işlemi sonunda elde edilen sayı

bölünen: Bölme işleminde eşit parçalara ayrılması gereken sayı, miktar.

bütünler açılar: Ölçülerinin toplamı 180 derece olan açılar.

benzer terim: Bir cebirsel ifadede kuvvetleri aynı olan bir değişkenin aynı veya farklı kat sayılara sahip terimleri.

bilinmeyen: Bir eşitliği sağlayan sayılara karşılık gelen sembol ya da harf.

birleşme özelliği: a,b,c sayıları için ; a+(b+c)=(a+b)+c veya a.(b.c)=(a.b).c olma durumu.

                         – C - Ç –

çember: Bir düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesi.

çembersel permütasyon: Bir kümenin elemanlarının bir çember üzerindeki sıralanma biçimlerinden her birisi.

çıktı: Bir olasılık deneyinde, karşılaşılması mümkün olan durumlardan her birisi.

çözüm kümesi: Bir açık önermeyi sağlayan değerlerin kümesi.

çelişki: Doğruluk değeri daima yanlış (0) olan bileşik önerme.

cebir: Sayıların bilinmeyenle temsil edildiği matematik cümlesi.

çarpan: Bir çarpma örneğinde katlanan sayı.

çevre: Bir çokgen oluşturan doğru parçalarının uzunlukları toplamı o çokgenin çevresini verir.

çokgen: Üç veya daha fazla doğru parçasının(kenarlarının) birleşimi ile oluşan basit kapalı bir eğri.

çap: Çemberin merkezinden geçen ve uç noktaları çember üzerinde bulunan doğru parçası.

çember parçası: Çemberin iki noktası arasında kalan parçası, çember yayı.

çevre açı: Köşesi çember üzerinde olup kenarları çemberle kesişen açı.

                                           – D –

denk polinomlar: Aynı dereceli terimlerinin kat sayıları eşit olan polinomlar.

deklemi çözmek: Denklemin köklerinin bulma işlemi.

denklemin çözüm (doğruluk) kümesi: Bir deklemin köklerinin oluşturduğu küme.

diskriminant: ax2 + bx + c = 0 denkleminde

D = b2 – 4 ac sayısı

denklem sistemi: En az iki denklemin meydana getirdiği sistem.

denk önermeler: Doğruluk değerleri aynı olan önermeler.

denklik bağıntısı: Yansıma, simetri ve geçişme özeliklerine sahip olan bağıntı.

daire: Çember ile iç bölgesinin birleşimi.

daire dilimi: Bir dairede, merkez açının iç bölgesinin gördüğü yayla sınırlı olan kısmı.

daire grafiği: Bir bütünün parçaları hakkında bilgi sunmada kullanılan, daire şeklindeki grafik türü.

değişme özelliği: Elemanların yerleri değiştiğinde işlem sonucunun değişmemesi.

değişken: Sayıları temsil eden harf.

denklem: İçinde en az bir bilinmeyenin bulunduğu eşitlik.

dış ters açı: Herhangi iki doğruyu üçüncü bir doğru kestiğinde, bu doğruların arasında olmayan ve kesenin farklı yanlarındaki komşu olmayan açılar.

dışbükey çokgen: Köşegenlerinin tamamı çokgenin iç bölgesinde olan çokgenlere verilen isim.

dik dairesel silindir: Tabanları birbirine eş ve paralel iki daireden oluşan ve ekseni tabanlara dik olan cisim.

dik kenar: Bir dik üçgende her bir dar açının karşısında bulunan kenar.

dik üçgen: Bir açısının ölçüsü 90 derece olan üçgen.

doğru orantı: Biri artarken diğeri de aynı oranda artan ya da biri azalırken diğeri de aynı oranda azalan çokluklar arasındaki orantı çeşidi.

doğrusal ilişki: İki değişkenden oluşan ax+by+c=0 biçimindeki cebirsel ifade.

dönme açısı: Bir şeklin dönme merkezi etrafında döndürüldüğü açı.

dar açı: Ölçüsü 90 dereceden küçük olan açı.

dik açı: Ölçüsü 90 derece olan açı.

dekar(dönüm): 1000 metre kare değerinde yüzey ölçü birimi.

derece: Açı ölçüsü birimi.

doğru: Bir doğru parçasının her iki ucundan ve zıt doğrultularda uzatılması ile elde edilir.

doğru parçası: İki nokta arasında en kısa yolu oluşturan noktalar kümesi.

doğrudaş noktalar: Aynı doğru üzerindeki noktalar.

düzlem: Bir düz yüzeyin bütün yönlerde sonsuz olarak genişletilmesiyle elde edilen noktalar kümesi. 

                                               – E –

eleman: Kümeyi oluşturan nesnelerin her biri.

eşitsizlik sistemi: En az iki eşitsizliğin meydana getirdiği sistem.

evrensel küme: Üzerinde çalışılan konuyla ilgili olan tüm elemanları içeren küme.

eğik dairesel silindir: Tabanları birbirine paralel iki daireden oluşan ve ekseni tabanlara dik olmayan cisim.

eksen: Dairesel silindirde birbirine eş ve paralel iki daire olan tabanların merkezlerini birleştiren doğru.

eşitlik: İçinde = sembolü bulunan matematik cümlesi.

etkisiz eleman: İşlemde etkisi olmayan eleman.

eşlik: Eş olma durumu.

ebob: En az iki sayma sayısının ortak bölenlerinin en büyüğü.

ekok: En az iki sayma sayısının ortak katlarının en küçüğü.

                                               – F –

fonksiyon: Tanım kümesinin her elemanını, değer kümesinin yalnız bir elemanıyla eşleyen bağıntı.

faktöriyel: n bir doğal sayı olmak üzere 1 den n ye kadar (n dahil) bütün doğal sayıların çarpımı. (n!)

fonksiyonun tanım kümesi: f : A -) B fonksiyonunda, A kümesi.

fonksiyonun değer kümesi: f : A -) B fonksiyonunda, B kümesi.

fonksiyonun görüntü kümesi: f : A -) B fonksiyonunda, A nın elemanları ile eşlenmiş olan elemanların oluşturduğu küme.

fonksiyonun grafiği: Fonksiyona ait ikililerin analitik düzlemde meydana getirdiği şekil.

                                                    
                            – G –

grad: Bir açı ölçüsü (400 eş parçaya ayrılan bir çemberin, bu parçalarından bir tanesini gören merkez açının ölçüsü).

gerektirme: p ise q şartlı önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu önerme gerektirmedir.

geometrik yer: Aynı özelikleri taşıyan noktaların oluşturduğu küme.

geniş açı: 90 derece ile 180 derece arasında bir ölçüye sahip olan açı.

geometrik dizi: Bir sayıyla başka bir sayının ardışık çarpılması veya bölünmesiyle elde edilen sayıların oluşturduğu örüntü.

                                                   – H –

hipotez: p ise q şartlı önermesinde p önermesi.

hüküm: p ise q şartlı önermesinde q önermesi.

hacim: Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk.

                            – I - İ –

içine fonksiyon: f : A -) B fonksiyonunda f(A) ¹ B ise f içine fonksiyondur.

indirgenemez polinom: Sabit olmayan en az iki polinomun çarpımı olarak yazılamayan polinom.

işlem: A nın bir alt kümesinden B ye fonksiyon.

ispat: Bir teoremin hükmünün doğru olduğunu gösterme.

irrasyonel sayı: Devirli ondalık açılımı olmayan sayı.

imkânsız olay: Olasılığı sıfır olan olay.

ışın: Bir noktadan çıkıp sonsuza giden yarım doğrulardan her biri.

istatistik: Bir sonuç çıkarmak için olguları bir yönteme göre toplayıp sayı olarak belirtme işlemi.

iç açı: Herhangi iki doğruyu üçüncü bir doğru kestiğinde, bu doğruların arasında ve kesenin farklı yanlarında olan açılar.

iç ters açı: Herhangi iki doğruyu üçüncü bir doğru kestiğinde, bu doğruların arasında ve kesenin her iki tarafında komşu olmayan açılar.

                                                 – K –

karakteristik: Bir sayının onluk logaritmasının tam kısmı.

kesin olay: Olasılığı 1 olan olay.

kartezyen koordinat sistemi: Düzlemde, birbirine dik iki doğrunun 0 noktasında kesişerek oluşturduğu sistem.

kat sayı: Terimlerin sayısal çarpanı.

kesen: Paralel iki doğrunun her birini farklı bir noktada kesen üçüncü doğru.

kiriş: Uç noktaları çember üzerinde bulunan doğru parçası.

kesir: Bütünün eş parçalrından birisi ya da birkaçı.

köşegen: Bir çokgende ardışık olmayan köşeleri birleştiren doğru parçası.

küme: Birbirine benzer veya aynı cinsten olan şeylerin oluşturduğu bütün,takım,grup,öbek.

küp: Yüzleri birbirine eş karelerden oluşan altı yüzlü cisim. Bir cismin hacim hesabında kullanılan ölçü birimi.

                                               – M –

mantis: Bir sayının onluk logaritmasının ondalıklı kısmı.

majör yay: Merkez açının çemberi kestiği noktalar arasında kalan büyük çember yayı.

medyan: Ortanca değer.

merkez açı: Köşesi merkezde olup kenarları çemberle kesişen açı.

merkezil dönme: Noktaya göre simetri.

minör yay: Merkez açının çemberi kestiği noktalar arasında kalan küçük çember yayı.

mod: Tepe değer veya en çok tekrar eden sayı.

matematik cümlesi: İçinde sayılar, bir işlem, bir ilişkisel sembol ve bir cevap barındıran cümle.

                                             – O –

olasılık: Bir şeyin olabilmesi durumu, olabilirlik, ihtimal. İstenen durumların tüm durumlara oranı.

olay: Örneklem uzayın her alt kümesi.

ordinat: Analitik düzlemde bir noktanın yatay eksene olan uzaklığı.

oran: İki sayı arasındaki karşılaştırma.

orantı: İki oranın birbirine eşitliğine denir.

ortak dikme: Paralel iki doğruya dik olan doğru.

ortanca değer: Bir veri grubu küçükten büyüğe sıralandığında, terim sayısı tek ise ortadaki sayı, çift ise ortadaki iki sayının toplamının yarısı.

                                                – Ö –

önerme: Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadeler.

örten fonksiyon: Değer kümesindeki bütün elemanları tanım kümesinin en az bir elemanı ile eşlenen fonksiyon.

özalt küme: Bir kümenin kendisinden farklı alt kümesi.

örneklem uzay: Bir olasılık deneyinde bütün çıkanların kümesi.

özdeşlik: Değişkenin her reel değeri için doğru olan eşitlik.

örüntü: Belirli bir kurala göre düzenli bir şekilde tekrar eden veya genişleyen şekil yada sayı dizisi.

öteleme: Bir cismin bütün noktalarının eşit, paralel ve yöndeş yollar çizmesiyle belirtilen hareketi.

                                              – P –

permütasyon: Bir kümenin tamamının ya da bir parçasının, elemanlarının sıralanma biçimlerinden her birisi.

parabol: f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiği.

polinom: Çokterimli, H(x) halkasının P(x) = a0 + a1x + ... + anxn elemanı.

polinom denklem: P(x) = 0 eşitliği.

polinomlarda E.B.O.B.: Sıfırdan farklı P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen en büyük polinom.

polinomlarda E.K.O.K.: Sıfırdan farklı olan ve sabit olmayan iki ya da daha çok polinomun, her birine tam olarak bölünebilen en küçük dereceli polinom.

paralel doğrular: Aynı düzlemde bulunan ve ara kesitleri boş küme olan iki doğru.

                              – S –

sabit fonksiyon: Görüntü kümesi bir elemandan oluşan fonksiyon.

sabit polinom: a ¹ 0 için P(x) = a polinomu

sayı doğrusu: Üzerine reel sayıların yerleştirildiği doğru.

sıralama bağıntısı: Yansıma, ters simetri ve geçişme özelikleri olan bağıntı.

sonlu küme: Eleman sayısı sayılabilir çoklukta olan küme.

sonsuz küme: Eleman sayısı sayılamayan çoklukta olan küme.

şartlı önerme: p ise q şeklindeki bileşik önerme.

sanal birim: Karesi – 1 olarak düşünülen i sayısı.

sıralı ikili: İki nesnenin oluşturduğu eleman.

süsleme: Çokgenlerin boşluk kalmadan üst üste gelmeden belirli bir kurala göre düzlemi kaplaması.

süsleme kodu: Bir süslemede, her köşedeki düzgün çokgensel bölgelerinkenar sayıları.

                                                   – T –

terim: Bir bilim dalı içinde özel anlamı olan kelime.

totoloji: Doğruluk değeri daima 1 olan bileşik önerme.

tümleyen küme: E-A olmak üzere, E de olup A da olmayan elemanların kümesi.

teğet: Çember ile yalnızca bir noktada kesişen doğru.

tepe değer: Veri grubunda en çok tekrar eden sayı.

ters eleman: Bir sayı ile toplandığında veya çarpıldığında etkisiz elemanı veren sayı.

ters orantı: Biri artarken diğeri aynı oranda azalan ya da biri azalırken diğeri aynı oranda artan çokluklar arasındaki orantı çeşidi.

tümler açılar: Ölçülerinin toplamı 90 derece olan açılar.

                                                    – Ü –

üstel fonksiyon: İçinde üslü bir ifade bulunduran ve bu ifadenin üssü değişken olan fonksiyon.

üs: Bir sayının kaç tanesinin çarpıldığını gösteren ve bu sayının sağ üst köşesine yazılan sayı(kuvvet).

                                                      – V –

varlıksal niceleyici: $ sembolü ile gösterilir “bazı” veya “en az bir” şeklinde okunur.

veri: Bir problemde bilinen, belirtilmiş anlatımlardan bilinmeyeni bulmaya yarayan şey.

                                -Y -

y ekseni: Kartezyen koordinat sistemindeki dikey eksen.

yansıma: Bir şeklin doğruya göre simetriği.

yay: Çemberde farklı iki nokta arasındaki çember parçası.

yutan eleman: Çarpma işleminde sıfır sayısı.

yükseklik: Geometrik biçimlerde, tabandan tepeye olan uzaklık.

yöndeş açılar: Aynı yöne bakan açılar.